GES Projesi Kabul ve Onay Süreçleri

Açılımı Güneş Enerji Santrali olan GES, güneş ışığını elektrik enerjisine dönüştüren tesislere verilen genel isimdir. Fotovoltaik paneller kullanan bu tesisler, sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynakları arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Temiz enerji üretimini mümkün kılan GES’ler, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltırlar.

GES projeleri, güneş ışığı potansiyeli yüksek olan bölgelerde, yönetmeliğe uygun şekilde büyük ölçekli enerji ihtiyacını karşılamak için hazırlanır. Türkiye’de 2013 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından yayınlanan Lisanssız Elektrik Üretimi yönetmeliği ile GES’lerin sayısı hızla artmıştır. Bu yönetmelik, tüketicilere elektrik ihtiyaçlarını karşılamak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretme imkânı sunmaktadır.

1. GES Yatırımları

GES yatırımı yapabilmek için öncelikle yönetmelik çerçevesinde uygun yatırım yerinin belirlenmesi ve koşulların sağlanması gereklidir. GES yatırımları lisanslı ve lisanssız olmak üzere iki kapsamda değerlendirilir. Yatırımcılar, Türkiye’nin enerji politikasında önemli bir yeri olan GES projeleri kapsamında lisanslı veya lisanssız üretim yapabilirler.

Son yıllarda sağlanan devlet teşvikleri, bireysel kullanıcıların yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmıştır. Örneğin kapasitesi 10 KW’a kadar olan konut GES’lerden üretilen elektriğin fazlası, dağıtım şirketlerine satılabilmektedir. Bu satışları gerçekleştiren bireysel kullanıcılardan veri alınmamakta, defter veya belge tutmaları beklenmemektedir.

EPDK tarafından 1 Temmuz 2024 itibariyle geçerli olan elektrik perakende fiyatları hakkında bilgi almak için bağlantıyı kullanabilirsiniz.

1.1. Lisanssız GES Projesi

Lisanssız GES projeleri, genellikle daha küçük ölçekli ve kendi tüketimini karşılamak isteyen bireylere veya işletmelere yöneliktir. Bu projelerde artan elektrik şebekeye satılabilir. Ancak bağlantı anlaşması için dağıtım şirketine başvuruda bulunulması gerekmektedir. Ayrıca üretim tesisi ile tüketim tesisi (bağlantı noktası) aynı yerde olmalıdır.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans alma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak lisanssız GES projelerinin kapasite limiti (santral kurulum gücü) 1MW’a kadar olabilir. Bu limitin üzerindeki projeler için lisans alma mecburiyeti vardır. Ayrıca proje, tüketim toplamının en fazla iki katı üretim yapabilecek şekilde planlanır.

1.2. Lisanslı GES Projesi

Lisanslı GES projeleri, daha büyük ölçekli ve ticari amaçlı kurulumları kapsamaktadır. Kapasite sınırı bulunmayan lisanslı üretim tesisleri, enerji piyasasında ticari faaliyette bulunurlar. Bu ticari faaliyetler hem vergi yükümlülüklerine hem de yasal denetimlere tabidirler.

1 MW üzerinde kapasiteye sahip tüm projelerin EPDK’dan üretim lisansı alma zorunluluğu bulunmaktadır. Kapasite sınırı bulunmayan lisanslı GES projeleri; yapılabilirlik çalışmaları, ÇED raporu, proje finansmanı gibi çeşitli aşamalarla denetim altındadır.

2. GES Projeleri İçin Kabul ve Onay İşlemleri

Lisanssız elektrik üretim tesislerine ait onay ve kabul işlemleri elektrik dağıtım şirketleri tarafından yürütülmektedir. Buna göre 1000 KW’a (dahil) kadar olan GES projelerinin onay işlemleri elektrik dağıtım şirketinin bölge müdürlükleri tarafından verilmektedir. 1000 KW üzeri kapasiteye sahip GES projelerinin onay işlemleri ise genel müdürlük tarafından gerçekleştirilmektedir.

2.1. Lisanssız GES Projesi Yatırımı İçin Aşamalar

a) Başvuru Aşaması

Lisanssız GES projeleri; konut çatıları (Konut GES), işletme çatıları (Endüstriyel Çatı GES), tarım arazileri (Tarımsal Sulama GES) veya diğer araziler (Arazi GES) için hazırlanabilir. İlk adım, kurulum yapılacak çatı veya arazinin bağlı olduğu dağıtım şirketine başvuruda bulunmaktır.

Başvuruya ilişkin daha detaylı bilgi almak için bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.

Başvuru için GES projesinin uygunluğunu tespit etmek amacıyla ilgili şirket veya kurumdan çağrı mektubu alınmalıdır. Çağrı mektubunun amacı; TEİAŞ bölge trafosunun kapasitesinin sorgulanması, meydana gelebilecek ek yüklere karşı uygunluğu gibi detayların incelenmesidir.

b) Değerlendirme

Çağrı mektubu için gerekli olan belgeler sunulduktan sonra elektrik dağıtım şirketi tarafından değerlendirilir. Gerekli incelemeler sonucunda olumlu bulunan projeler için çağrı mektupları yazılır. Bağlantı anlaşmasına ilişkin olan bu çağrı mektubunda GES projesinin kurulumuna dair bilgiler yer alır.

c) Bağlantı Anlaşmasının Yapılması

Çağrı mektubunun tebliğ edilmesini takip eden ilk 90 gün içerisinde GES projesinin girişi yapılır. İlk 180 gün içerisinde ise onay alınması gereklidir. Eğer ilk 180 gün içerisinde onay alınamamışsa 90 günlük ek süre verilebilir. Yani yatırımcının en geç 270 gün içerisinde bağlantı anlaşması yapmak üzere dağıtım şirketine başvuruda bulunması gerekmektedir.

GES projesinin uygun bulunması halinde, 30 gün süre içerisinde dağıtım şirketiyle bağlantı anlaşması yapılır. Bu anlaşmayı takip eden 24 aylık süre içerisinde ise GES projesinin hayata geçirilmiş olması gerekmektedir. Mücbir nedenler haricinde, verilen sürede projenin tamamlanamaması durumunda anlaşmaya dair izin belgeleri geçersiz hale gelir.

d) Geçici Kabulün Yapılması

TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) veya EDAŞ (Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi), proje tamamlandıktan sonra “geçici kabul” yapar. Tesisin kurulmuş olup olmadığını ve GES projesinin onaylanan planlara uygun şekilde tamamlanıp tamamlanmadığını kontrol eder. Geçici kabul süreci aşağıdaki maddelerin incelenmesini içerir.

Tesisin elektrik şebekesine uygun olup olmadığı
Güvenlik standartlarına uyup uymadığı
Projedeki teknik şartnamelerin yerine getirilip getirilmediği
Sistemin çalışabilir durumda olup olmadığı
Üretim kapasitesi

Geçici kabul sırasında eksik veya kusurlar belirlenirse tamamlanması için ek süre verilir. Verilen süre içerisinde eksikleri tamamlanan GES projelerinin geçici kabulü yapılır.

e) Sistem Kullanım Anlaşmasının Yapılması

GES projesi tamamlandıktan sonra, tesisin elektrik şebekesi ile resmi olarak bağlantısının yapılabilmesi için sistem kullanım anlaşması yapılır. Anlaşma, tesisin ürettiği elektriği şebekeye aktarması ve kullanabilmesi amacıyla gerçekleştirilir. Sistem kullanım anlaşması aşağıdaki maddelerin uygulanmasını içerir.

Tesisin bağlantı kapasitesinin, bağlantı noktalarının ve ne şekilde bağlanılacağının belirlenmesi
Üretilen elektriğin şebeke nasıl iletileceği
Sistem kullanım bedellerinin belirlenmesi

Sistem kullanım anlaşmasının yapılmasının ardından GES projesi, resmi bir tesis olarak onaylanmıştır. Artık elektrik üretimine başlayabilir ve şebekeye enerji aktarımı gerçekleştirebilir.

2.2. Lisanslı GES Projesi Yatırımı İçin Aşamalar

Türkiye’de lisanslı GES projesi yatırımı yapmak, lisanssız projelere göre daha kapsamlı bir sürece sahiptir. Öncelikle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans alınmalı ve çeşitli hukuki, mali ve teknik adımlar atılmalıdır. Lisanslı GES projesi yatırımı aşamalarını kısaca aşağıdaki maddeler halinde özetleyebiliriz.

Kurulum yapılacak alanın belirlenmesi ve fizibilite çalışmalarının gerçekleştirilmesi,
Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporunun alınması,
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) lisans için başvuru yapılması
Elektrik dağıtım şirketi ile bağlantı anlaşmasının gerçekleştirilmesi
GES projesinin yatırım maliyetleri, sermaye gereksinimleri, teşvikler gibi finansman planının yapılması
Projenin arazi üzerine kurulması ve elektrik altyapısının hazırlanması
TEDAŞ veya EDAŞ tarafından geçici kabulünün yapılması
Projenin kabulünün ardından sistem kullanım anlaşmasının yapılması
Kurulum ve anlaşmalar tamamlandıktan sonra ticari faaliyete geçilmesi

Sonuç olarak Türkiye’de hem lisanslı hem de lisanssız GES projeleri, enerji sektörünün gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. Lisanssız projeler daha çok bireysel kullanıcılar ve küçük işletmeler için uygunken, lisanslı projeler ticari amaçlarla büyük ölçekli üretim tesislerini kapsamaktadır. GES projelerinin kurulumu ve devreye alınması aşamalarında, ilgili dağıtım şirketleriyle yapılacak bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları, projenin sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesini sağlar. TEDAŞ/EDAŞ gibi kurumlar tarafından gerçekleştirilen geçici kabul ve denetim süreçleriyle güvenlik ve teknik uygunluk sağlanır, bu da projelerin verimli bir şekilde elektrik üretmeye başlamasını sağlar.

Sosyal Medyada Biz